Kunnen Nederlandse schrijvers eigenlijk wel polemiek voeren? Waarom is I.M. van Connie Palmen een boek dat meer neemt dan geeft? Hoe komt het dat het word ‘cultuur’ zo onweerstaanbaar populair is tegenwoordig? Wanneer hebben romanciers het Duitse oorlogsleed herontdekt? Wat heeft het Spoorboekje te maken met literatuur? En waarom ruikt het in historische romans toch altijd zo naar haardvuur en varkensmest? In de wekelijkse bijlage Boeken van NRC Handelsblad is de afgelopen tien jaar geprobeerd antwoord te geven op vragen die verder reiken dan alleen het oordeel of een boek goed is of slecht, aan te bevelen of af te raden. Of het nu gaat om literatuur of non-fictie, of om het betrekkelijk nieuwe genre ‘literaire non-fictie’, boeken zijn niet louter tijdverdrijf. Ze geven toegang tot de wereld, en inzicht in onze tijd. In Kritiek moment, een selectie van deze gezichtsbepalende stukken, proberen Bas Heijne, Arnold Heumakers, Elsbeth Etty, Hans Goedkoop, Paul Scheffer en vele anderen hun houding te bepalen tegenover een boek, een onderwerp of een kwestie die ons allemaal aangaat.
De stukken zijn door de auteurs voorzien van een nieuw nawoord.