Van Voetnoot Tot Gesprekspartner 1e druk is een boek van Hans van Crombrugge uitgegeven bij Garant. ISBN 9789044120790

De pedagogische klassiekers worden niet meer gelezen. Ze zijn gereduceerd tot koningen van de voetnoten in pedagogische teksten. Een klassiek auteur is in de pedagogiek iemand die men niet meer leest, maar waarvan men wel meent te weten wat hij of zij over opvoeding gezegd heeft. Het lezen van de denkers uit de eigen traditie wordt door de hedendaagse pedagogische historiografie ook niet aangemoedigd. Integendeel: als deze al aandacht heeft voor denkers, dan worden deze in het beste geval herleid tot ideologische exponenten van maatschappelijke krachten, anonieme structuren, culturele paradigma's die achter de rug van pedagogen opvoeding zouden vormgeven.
Tegenover dergelijke 'sociaal-wetenschappelijke' pedagogische historiografie, plaatsen we een alternatieve omgang met het pedagogisch verleden waarin het herlezen van de klassiekers centraal staat. In plaats van de grote pedagogen uit het verleden te willen demythologiseren, willen we hen au s rieux nemen door hen te lezen in al hun oorspronkelijkheid. Dit sluit niet uit dat we oog hebben voor de tradities waarin ze staan. Integendeel. De context blijft evenwel de context die niet de tekst vervangt, maar deze begrijpelijk kan maken. Dergelijk (her)lezen heeft niet tot doel hun heldenstatuut opnieuw te herstellen, wel willen we hen respecteren als echte gesprekspartners die iets te zeggen kunnen hebben aan ons die zoveel jaren en zelfs eeuwen later over opvoeding, onderwijs en vorming nadenken. Hierbij is het niet zozeer de bedoeling in het verleden naar antwoorden te zoeken op vragen van vandaag. De betekenis van onze lectuur is juist dat het lezen ons bevrijdt van schijnbaar onoplosbare vragen, doordat andere vergeten perspectieven om over opvoeding na te denken, zich zo kunnen openen. We lezen de klassiekers als 'auteurs' en als 'acteurs' die al denkend en schrijvend de tradities waarin ze staan, doorgeven, voortzetten en veranderen. Zodoende worden niet de pedagogen, maar wel de gemeenplaatsen uit de pedagogische historiografie ontmanteld en gedemythologiseerd.
Het boek is bruikbaar in pedagogische opleidingen als thematische introductie in de geschiedenis van het pedagogisch denken, maar richt zich ook naar iedereen die kennis wil maken met de cultuur van het moderne pedagogische denken.