Dit studieboek praktische ecclesiologie toont de grote variëteit aan religieuze gemeenschapsvorming in christelijk Nederland. Leidraad is de gedachte dat gemeenten en parochies niet het eeuwige leven hebben, maar ooit ergens zijn begonnen, tot ontwikkeling komen en ook aan hun einde geraken.

In dit Handboek Gemeenteopbouw worden uiteenlopende fenomenen in gemeenteopbouw beschreven: van kerkplanting, kerkgroei, gemeenten/parochies die nieuw leven wordt ingeblazen, gemeenschappen die niet anders doen dan ‘het uithouden’ en gemeenschappen die worden opgeheven.
Daarnaast is ruime aandacht voor vormen van kerk-zijn buiten de parochie: in bewegingen en jeugdkerken, in ziekenhuizen en gevangenissen, in theater en volkscultuur.