BESTAAT DE DUIVEL?
Voor de meesten van ons is de duivel verreweg de interessantste figuur van het christendom. Voor anderen is hij een boosaardige uitvinding van de kerk, die angst wil inboezemen of anderen zwart wil maken. Voor sommigen is de duivel ook het toppunt van ontzetting. Het hele spectrum van datgene wat men tegenwoordig als christendom beschouwt, weerspiegelt zich op exemplarische wijze in deze figuur. In theologisch opzicht is de duivel altijd enigszins diffuus gebleven; aan de basis van de kerk heeft men zich deze macht des te kleurrijker voorgesteld, en zo bestaat er weliswaar geen theologische monografie over de duivel in het vroege jodendom en in het Nieuwe Testament, maar wel een reeks populair-wetenschappelijke boeken, die dan echter meteen de hele geschiedenis van de duivel of van de hel willen behandelen. In verhouding tot de thema's van de geloofsbelijdenis is de duivel de 'eeuwige tweede' gebleven, maar voor velen wordt de concrete realiteit van het door en door slechte zo duidelijk, dat je er helemaal niet in hoeft te 4geloven', maar met de duivel omgaat als een gecompliceerde, achterbakse vanzelfsprekendheid: 'het venijn zit vaak in de details' of - onschuldiger - de duivel wordt beschouwd als oorzaak van drukfouten: 'zetduiveltje'. Voorlichting onder christenen betreft weliswaar bijna altijd eerst de duivel, waarvan het bestaan vervolgens als onbelangrijk geldt. Aan de andere kant is het, naar men zegt, een bijzonder geraffineerde schaakzet van de duivel dat hij de kunst verstaat om de mensen te laten geloven dat hij niet bestaat. Wat is hier waarheid, wat is hier bijgeloof?