De Stichtse lustwarande / deel 2: de Utrechtse Heuvelrug

Hoe rijk de Utrechtse Heuvelrug tussen De Bilt en Rhenen aan historische bebouwing is kon al worden opgemaakt uit het eerste deel over de Stichtse Lustwarande waarin de buitenplaatsen met hun tuinen, parken en parkbossen uitvoerig belicht werden. Maar de Stichtse Lustwarande biedt veel meer dan dat. In dit tweede, aansluitende deel komen de enige stad, Rhenen, de dorpen en het landelijk gebied aan bod met hun rijke verscheidenheid aan soorten gebouwen. Te noemen vallen Verdedigingswerken als de Grebbelinie, de resten van de middeleeuwse wallen van Rhenen en het aardfort op de Heimenberg met de Koningstafel. Een hoofdstuk waarin de Overheidsgebouwen als raadhuizen, postkantoren en politiebureaus figureren vormt de opmaat tot een van de grootste hoofdstukken in het boek waarin de roomskatholieke en de protestantse kerken met hun oude, vaak turbulente geschiedenis worden behandeld. Vanaf de 16de tot en met de 20ste eeuw zijn voor de kerken inventarisstukken van hoge kwaliteit vervaardigd, reden om daar uitvoerig bij stil te staan. Gebouwen van de Sociale Zorg van herstellingsoorden tot scholen zijn overal te vinden op de Utrechtse Heuvelrug wegens de gezonde bosrijke omgeving. Het Industrieel Erfgoed is bescheiden aanwezig, maar desondanks nog genoeg om een hoofdstuk aan te wijden. Het hoofdstuk over de Woningen en woningbouwcomplexen is daarentegen weer respectabel van omvang. In dit hoofdstuk wordt uitvoerig ingegaan op een verschijnsel dat kenmerkend is voor de Stichtse Lustwarande, namelijk de zeer sterke groei van de dorpen met vooral landelijke villa's en villadorpen die vanaf 1900 heeft plaatsgevonden. Het boek wordt afgesloten met een hoofdstuk over de Landelijke bouwkunst met de boerderijen en hun erven waar schaapskooien een opmerkelijk component vormen.
De Utrechtse Heuvelrug en meer in het bijzonder de Stichtse Lustwarande is een gebied dat een rijke historie kent en daarvan door middel van zijn cultuurlandschappen en gevarieerde bebouwde omgeving getuigt. Het hele gebied staat onder druk door toenemende verstelijking en intensivering van de infrastructuur. De cultuurhistorische beschrijving van de Heuvelrug is met dit tweede deel voltooid. Het is de hoop dat beide delen ertoe bijdragen dat het bijzondere gezicht van de Heuvelrug bewaard blijft én versterkt wordt.