'Excellentie' is een toverwoord. Het opent deuren naar selectieve bachelors en masters, tot beurzen voor PhD-plaatsen of internationale uitwisselingen _ zelfs in het basisonderwijs kunnen excellente leerlingen al in een zogenoemde plusklas terechtkomen. Maar bestaat het eigenlijk wel? Is het objectief te meten? Kunnen en moeten we ernaar streven?
Jeroen Geurts, wetenschapper in hart en nieren, en Harm van der Gaag, rechtgeaard filosoof, pakken dit probleem in een socratische dialoog aan. In eerste instantie staan ze niet hetzelfde in deze kwestie. De wetenschapper wil criteria benoemen voor excellentie, om het vervolgens zinvol te kunnen toepassen in de academische praktijk. De filosoof twijfelt aan de betekenis en de waarde van het begrip. Moeten we wel van een paard verwachten dat het, naast het trekken van de kar, ook kan zingen? Zorgt onze focus op excellentie er niet voor dat men gemiddeld minder goed wordt, omdat we goed niet goed genoeg vinden?
Aan het eind van het vriendschappelijk dispuut wordt gemeenschappelijke grond gevonden in de herontdekking van het ouderwetse begrip 'voortreffelijkheid'.
Jeroen Geurts (1978) is hoogleraar translationele neurowetenschappen en hoofd van de afdeling Anatomie & Neurowetenschappen aan VU medisch centrum te Amsterdam. Hij is lid van De Jonge Akademie van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen en was de afgelopen twee jaar voorzitter van dit platform voor 'excellente' wetenschappers.
Harm van der Gaag (1967) studeerde wijsbegeerte in Utrecht. Naast zijn werk in een filosofische praktijk onderwijst hij zijn methode van socratische een-op-een-counseling aan de Internationale School voor Wijsbegeerte in Leusden.