De financiële crisis heeft de nadelen en gevaren van het vrijemarktdenken onbarmhartig aan het licht gebracht. Alleen: het lukt maar niet om het neoliberale tijdperk af te sluiten. Het bankwezen is nauwelijks hervormd. In het bedrijfsleven staan de beurskoersen nog steeds centraal. En de bevolking betaalt, zonder heel veel protest, de rekening van de crisis.
In Makke schapen beschrijft Paul Kalma hoe het doorleefde, beginselgebonden conflict uit de politiek verdween. Bestuurders werden managers, burgers werden klanten. De volkspartijen van weleer gingen vooral zichzelf vertegenwoordigen. Dat de ongelijkheid en de sluimerende onvrede groeiden werd vaak niet eens meer opgemerkt.
De sociaaldemocratie betaalt daar een hoge prijs voor. Haar uitgangspunten zijn onverminderd relevant, maar die gaan er pas weer toe doen als ze tot inzet van een brede politieke beweging worden gemaakt. En als burgers zelf hun democratische verantwoordelijkheid nemen _ en maatschappelijke verandering niet aan politici overlaten.
Het alternatief is voortgaande passiviteit, verdere vervreemding van de politiek en ontvankelijkheid voor autoritaire leiders. Bij genoeg schapen komt de wolf vanzelf.

Paul Kalma is oud-directeur van de Wiardi Beckman Stichting. Van 2006 tot 2010 was hij lid van de Tweede Kamer voor de Partij van de Arbeid. Eerdere publicaties zijn onder meer De illusie van de 'democratische staat' (1982), Het socialisme op sterk water (1988), De wonderbaarlijke terugkeer van de solidariteit (1995) en Links, rechts en de vooruitgang (2004).