Het gevoel over uw naaste noch over de loop der gebeurtenissen macht te hebben, is een doorgaans onverdraaglijk gevoel. U voelt zich in zo’n situatie hulpeloos en daardoor ronduit ellendig. U wilt immers niet minder macht, maar juist méér. Heden ten dage is het echter riskant van een te grote honger naar macht blijk te geven, al te openlijk zetten te doen in het spel om de macht. U moet naar buiten toe nu eenmaal de schijn van eerlijkheid en fatsoen ophouden. En dus dient u zich op een subtielere wijze op te stellen: sympathiek doch doortrapt, democratisch doch arglistig.
Dit spel van een strak volgehouden dubbelheid heeft het meeste weg van de machtsdynamiek zoals die in het van intriges aan elkaar hangende hofleven van weleer bestond. Door de hele geschiedenis heen heeft zich rond personen met macht koning, koningin, keizer, leider — een hof gevormd. De hovelingen die deze entourage uitmaakten, verkeerden in een wel zeer delicate positie: ze moesten hun meester dienen, maar wanneer ze de schijn van vleierij op zich laadden en zich al te openlijk in de gunst trachtten te dringen, viel dat hun medehovelingen op en joegen ze hen tegen zich in het harnas. Alle pogingen om bij de meester in het gevlij te komen moesten dus op zeer subtiele wijze worden uitgevoerd. En doorgewinterde hovelingen die tot dergelijk raffinement in staat waren, moesten zich desondanks tegen hun medehovelingen teweerstellen, want die waren op hun beurt voortdurend bezig door middel van allerlei intriges hen van hun plaats te verdringen. Intussen werd het hof wel geacht het toppunt van beschaving te zijn. Tegen gewelddadige of al te openlijke machtsmanoeuvres werd fronsend aangekeken; in stilte en in het geniep waren hovelingen in de weer tegen mensen uit hun midden die zich van al te krasse middelen bedienden. Dat was het grote dilemma van de hoveling: hij diende als een toonbeeld van verfijning naar buiten te treden, maar tegelijkertijd werd hij gedwongen zijn tegenstrevers op de allergeraffineerdste manieren een hak te zetten en te slim af te zijn. De succesrijke hoveling wendde zich op den duur aan om geen enkele rechtstreekse zet te doen; wanneer hij zijn tegenstander een dolk in de rug plantte, deed hij dat wel met fluwelen handschoenen aan en met een allerbeminnelijkste glimlach op zijn gelaat. In plaats van zich van dwangmiddelen of regelrecht verraad te bedienen, dreef de volmaakte hoveling zijn zin door met behulp van verleidingstechnieken, charme, bedotten en schrandere strategie, waarbij hij altijd meerdere zetten vooruit. dacht Het hofleven was een spel waaraan nooit een eind kwam en dat con. tante waakzaamheid en tactisch vernuft vereiste. Het was beschaafde vorlogvoermg.
Tegenwoordig zien we ons tegenover een paradox geplaatst die verras. vend veel overeenkomsten vertoont met het dilemma van de hoveling. Werkelijk alles moet de schijn van beschaving, fatsoen, democratie en rechtmatigheid bezitten, maar als we ons al te strikt aan de regels houden, als we ze te letterlijk opvatten, dan worden we onder de voet gelopen door degenen om ons heen die minder gek zijn dan wij. Zoals de grote diplomaat en hoveling van de Renaissance, Niccolò Machiavelli, schreef: ‘leder mens die poogt aldoor goed te zijn, is gedoemd ten val te komen te midden van de overmacht aan mensen die niet goed zijn.’ Het hof zag zichzelf als het summum van verfijning, maar onder de glinsterende oppervlakte stond een helse ketel vol duistere emoties hebzucht, afgunst, begeerte, haat te zieden en te pruttelen. Tegenwoordig zien we onze wereld als het toppunt van rechtvaardigheid, maar binnen in ons woeden nog dezelfde akelige emoties, zoals het altijd al is geweest. Het spel is hetzelfde gebleven. Naar buiten toe dient u respect te tonen voor de schone schijn, maar inwendig leert u, tenzij u niet goed wijs bent, in een ommezien om op uw hoede te zijn en Napoleons advies op te volgen: verpak uw ijzeren vuist in een fluwelen handschoen. Indien u, zoals de hoveling uit vervlogen tijden, de kunst van de indirecte benadering machtig kunt worden, indien u leert uw tegenstanders te verleiden, te betoveren, te bedotten en op een geraffineerde manier uit te schakelen, dan zult u de hoogste toppen van de macht bereiken. U zult in staat zijn mensen voor uw wil te laten buigen, zonder dat ze beseffen wat u hebt uitgehaald. En zolang ze niet beseffen wat u doet, zullen ze u er niet om haten en ook geen weerstand aan u bieden. Sommige mensen vinden het idee om bewust machtsspelletjes te spelen - hoe indirect ook — op zichzelf al kwalijk en asociaal, en zien het als iets dat in het verleden thuishoort. Ze denken dat ze zich aan het spel kunnen onttrekken door zich te gedragen volgens een code die niets met macht van doen heeft. Kijk uit voor dat soort mensen, want al verkondigen ze naar buiten toe ook dit soort ideeën, juist zij zijn vaak de meest gehaaide deelnemers aan het machtsspel. Ze maken gebruik van tactieken die op knappe wijze de aard van de manipulatie in kwestie verhullen. Dit soort types houdt er bijvoorbeeld nogal van om hun zwakheid en gebrek aan macht als een soort morele deugd te verkopen. Maar iemand die oprecht is in zijn machteloosheid en niet stiekem zijn eigenbelang voor ogen heeft, zou zijn zwakheid niet etaleren om zich van sympathie of respect te verzekeren. Welbeschouwd is het tentoonspreiden van de eigen zwakte een zeer effectieve strategie in het machtsspel, een die tegelijk subtiel en misleidend is (zie wet 22, over de tactiek van de overgave). Een andere strategie van lieden die het spelletje zogenaamd niet willen meespelen, is het eisen van gelijkheid op elk terrein van het leven. leder een dient als gelijkwaardig behandeld te worden, ongeacht zijn positie en kracht. Wanneer u echter, om de beschuldiging van machtswellust te vermijden, iedereen op gelijke en rechtvaardige wijze wacht te behandelen, stuit u op het probleem dat sommige mensen bepaalde dingen beter doen dan anderen. ledereen op gelijke wijze tegemoet treden houdt in dat men voorbijgaat aan onderlinge verschillen en minder bekwame mensen om: hoog tilt, terwijl men de uitblinkers laat zakken. Maar ook hiervoor gaat op dat veel van degenen die op zo’n manier te werk gaan, feitelijk gebruik maken van een andere machtsstrategie: ze delen de verdiensten van mensen op een andere manier in, namelijk op de manier die in hun kraam te En pas komt. En Er is weliswaar nog een andere manier om zich aan het spel te onttrek_ ken, en wel door volmaakt eerlijk en recht-door-zee te zijn, aangezien beEn drog en heimelijkheid tot de belangrijkste tactieken behoren van degenen —Ì die macht nastreven. Maar wanneer u volkomen eerlijk bent, is het onverê mijdelijk dat u heel wat mensen kwetst en voor het hoofd stoot, en sommimn gen van hen zouden u mogelijk op hun beurt willen kwetsen. Niemand zal E: een eerlijke verklaring uwerzijds beschouwen als volkomen objectief, als _E iets waar geen enkel persoonlijk belang achter steekt. En daar heeft men mt nog gelijk in ook: als het erop aankomt is het inzetten van de waarheid inmt derdaad een onderdeel van machtsstrategie, een tactiek die alleen bedoeld É is om anderen te overtuigen van de eigen nobele, goedwillende, onzelfé zuchtige inborst. Het gaat om een vorm van overreding, zelfs een geraffia neerde vorm van dwang. Ei Ten slotte kan het ook nog zo zijn dat lieden die zogenaamd vies zijn k van het machtsspel zich het air van de naïeveling aanmeten, om te ontkoE men aan de beschuldiging dat ze op macht uit zouden zijn. Nogmaals, kijk it uit! Schijnbare naïviteit kan ook een doeltreffende misleidingstactiek zijn (zie wet 21, ‘Met sukkels vangt u sukkels…”). Zelfs oprechte naïviteit is niet vrij van de verlokkingen van de macht. Kinderen mogen in heel veel opd zichten naïef zijn, ze handelen toch vaak vanuit de elementaire behoefte d om de mensen om hen heen naar hun hand te zetten. Kinderen hebben d erg te lijden onder hun gevoel van machteloosheid in de volwassen wereld é en gebruiken dan ook alle middelen waarover ze beschikken om hun zin te 9 krijgen. Ook mensen die de onschuld zelve zijn kunnen het spel van de e macht spelen, en zijn daar vaak juist erg goed in, aangezien ze niet door bijgedachten gehinderd worden. Ook in dit verband geldt: degenen die het meest met hun onschuld te koop lopen, zijn de minst onschuldigen die er bestaan. | U kunt deze lieden aan de zijlijn, de typen die zogenaamd niet willen meespelen, herkennen aan de manier waarop ze met hun morele kwaliteiten, hun braafheid, hun exquise gevoel voor gerechtigheid te koop lopen. Maar gezien het feit dat wij allen begerig zijn naar macht en vrijwel al onze handelingen gericht zijn op het verkrijgen daarvan, doen de niet-medespelers niets anders dan ons zand in de ogen strooien om met hun pose van morele superioriteit onze aandacht af te leiden van de machtsspelletjes die ze spelen. Wanneer u hen van dichtbij gadeslaat, zult u opmerken dat zij ei
