Geen tijdschrift vervult al zo lang een functie in de Nederlandse cultuur als De Gids, opgericht in 1837 en inmiddels een van de oudste periodieken ter wereld. Gemotiveerd door onvrede over de culturele toestand van Nederland verwierf De Gids zich door zijn hoge opvatting van kritiek, lieratuur en burgerschap in de negentiende eeuw een prominente positie. De letterheren is een intellectuele biografie van het tijdschrift in deze periode, toen het fungeerde als medium van een in ruime zin liberale maatschappelijke bovenlaag. De Gids vormde de uitdrukking van een samenhangende grootburgelijke-liberale cultuur, die voor 184O als kleine oppositionele beweging begon, in de loop van de eeuw een domanante positie bereikte en rond de eeuwwisseling begon te verbrokkelen. Het tijdschrift toont de toenmalige opvattingen over politiek, maatschappelijke orde, kolomiaal bezit, de taak van de literatuur en de verhouding tussen wetenschap en levensbeschouwing. Zo wordt tijdschriftgeschiedenis tot cultu