S. Jessurun de Mesquita.

Maurits C. Escher, een van de bekendste leerlingen van de graficus en sierkunstenaar Samuel Jessurun de Mesquita, die les van hem kreeg op de Kunstnijverheidsschool in Haarlem, karakteriseert Mesquita in de catalogus van de herdenkingstentoonstelling in het Stedelijk Museum Amsterdam in 1946 als volgt:
‘|. . -| Zoo was hij (om een voorbeeld te noemen dat tot begrip van zijn persoonlijkheid kan bijdragen) in het algemeen ertegen een houtsnede te maken, dus een verbeelding in zuiver zwart en wit naar een motief in de natuur, dat reeds een markante zwart en wit verdeling toont en het is alsof het gisteren was dat ik hem hoorde zeggen: “Een zebra is een levende houtsnede en je moetje ervan weerhouden om daar nog ecus een houtsnede van te maken.” Hoezeer verraste mij dan ook later de kennismaking met zijn eigen houtsnede Zebra. |. . .]’
Degenen die Mesquita hebben gekend, vonden hem een bescheiden mens, niet gauw geneigd zichzelf op de voorgrond te plaatsen. Hij liet zich moeilijk bewegen zijn werk te exposeren en meestal deed hij dat dan in combinatie met andere kunstenaars.
Het is dit jaar veertig jaar geleden dat Mesquita in Auschwitz werd omgebracht. Het is ook veertig jaar geleden dat enkele trouwe vrienden uit het door de bezetters verzegelde huis prenten en tekeningen in
veiligheid brachten. Zij deden dat onafhankelijk van elkaar, iedere keer zoveel als ze onopvallend konden dragen.
Nu, in 1984, is, voor zover dat vastgesteld kan worden, het grootste deel van de inhoud van Mesquita’s atelier weer getraceerd en bevindt het werk zich in een aantal openbare en particuliere verzamelingen.
Zijn oeuvre toont duidelijk aan hoe de opleiding die een kunstenaar ontvangt, bepalend kan zijn voor de ontwikkeling die hij later doormaakt. In Mesquita’s geval was dit een reeks leerscholen, die samen richting gaven aan zijn ontwikkeling als kunstenaar. Uit de hoeveelheid en intensiteit van zijn werk vormt zich een beeld van een man voor wie. tekenen een tweede natuur was. Ambachtelijk werkte en experimenteerde hij met grafische technieken. Ontspannen ontstonden zijn sensitivistische tekeningen, op schrijfblokjes, op kladjes, op dik papier, op groen papier, op elk papier. Het lijkt of zij zichzelf creëerden als een voortdurende expressie van het onbewuste.
Deze monografie, gezamenlijk uitgegeven door het Museum Boymans-van Beuningen, het Joods Historisch Museum en Meulenhoff/Landshoff beoogt een introductie te zijn tot Mesquita’s werk.