De roman "Bij nader inzien", voor het eerst in 1963 verschenen, is de fascinerende beschrijving van een groep studenten Nederlands in Amsterdam tussen 1946 en 1953. Met een grote rijkdom aan onvergetelijke details weet J.J. Voskuil de typisch naoorlogse atmosfeer van het studentenleven uit die tijd op te roepen. Vooral via de talloze op studentenkamers gevoerde discussies, waarin de literatuur een belangrijke rol speelt, raakt de lezer heel geleidelijk bekend met de persoonlijkheid van elk der personages. Het denken in 'vriend en vijand', zo karakteristiek voor het tijdschrift Forum uit de jaren '30 van het twintigste-eeuwse Nederland, is ook bij hen terug te vinden, evenals de nadruk op intelligentie en de afkeer van wetenschap.
J.J. Voskuil (Den Haag, 1926) weet met groot psychologisch inzicht de subtiele machtsverschuivingen tussen de vrienden aan te geven.
Maarten Koning, alter-ego van de schrijver, leert zichzelf bij stukjes en beetjes kennen door te letten op hoe hij reageert op situaties, waarin hij alleen is, of met anderen. Een centrale vraag bij dit alles is: wat betekent vriendschap. Op het eind van het boek blijkt , dat bij nader inzien vrienschap niets te betekenen heeft.