Getijdenboek van Rohan.
Facsimile van dit getijdenboek.

Frans boekverluchter, werkzaam in de 1e helft van de 15e eeuw. Hij ontleent zijn naam aan een getijdenboek met een uniek en mysterieus karakter dat in latere tijden heeft toebehoord aan de familie Rohan, maar dat hoogstwaarschijnlijk oorspronkelijk is vervaardigd voor Yolanda van Aragon of een van haar kinderen.

De Grandes Heures de Rohan is een van de meest intrigerende getijdenboeken ooit gemaakt. Krachtige vervormingen worden gecombineerd met een verontrustend pathos.

Parijs, Bibliothèque Nationale, ms. lat. 9471, f. 159r
Parijs, Bibliothèque Nationale, ms. lat. 9471, f. 135v; Bewening
Hoewel vooruitstrevend in sommige aspecten, lijkt het werk van de Rohan-meester op andere punten bijna ouderwets. Zo vertoont hij weinig interesse in perspectief of natuurlijke landschappen en is hij grotendeels immuun voor de nieuwe Italiaanse invloeden die toentertijd in Parijs opgang deden. Schoonheid boeide de Rohan-meester niet, het weergeven van religieuze ideeën des te meer.

Door hun grootse opzet, hun tragische, onheilspellende inslag en het meedogenloze realisme van de met opzet overdreven groot weergegeven personages verlenen de miniaturen van de Rohan-Meester aan de Franse boekverluchting een nieuwe dimensie en een tot dan toe ongekende felheid.

Gewoonlijk wordt aangenomen dat de Rohan-meester leiding gaf aan een drukke werkplaats, begunstigd en van opdrachten voorzien door het Huis van Anjou, en wisselend gevestigd te Parijs, Angers, Bourges, Troyes en in de Provence.

Hij schijnt het werk van de Meester van Boucicaut en de Meester van Bedford, en dat van de Gebroeders van Limburg te hebben gekend. Zijn volwassen stijl is echter zo dwingend en meeslepend en afwijkend van hetgeen in Parijs gebruikelijk was, dat geleerden zijn bronnen en herkomst ook buiten Parijs hebben gezocht.

Genoemd wordt bijvoorbeeld Catalonië (het land van zijn beschermvrouwe Yolanda van Aragon) maar ook de (Noordelijke) Nederlanden (Delaisse 1968, p. 84).


Parijs, Bibliothèque Nationale, ms. lat. 9471
Vraag blijft waarom we de hand van de Rohan-Meester zelf slechts in weinige miniaturen herkennen en waarom het merendeel van de verluchtingen, ook die in handschriften bestemd voor de meest vooraanstaande opdrachtgevers, aan medewerkers wordt overgelaten.

Thomas in: Meiss & Thomas 1973, p. 27, noemt als mogelijke verklaring dat de meester wellicht niet de leider was van een belangrijke werkplaats van boekverluchting, maar dat hij, naast het incidenteel vervaardigen van miniaturen, zich ook bezighield met het schilderen van panelen (zie het doek in het Laon Museum, de tekening in het Braunschweig museum) en het vervaardigen van fresco’s en het maken van ontwerpen voor gobelins.

De eerste essentiële studies van de Rohan werkplaats zijn van de hand van Durrieu 1912 (2), Heimann 1932 en Porcher 1945. Porcher was de eerste die wees op de mogelijke relaties met modellen van de Gebroeders van Limburg. Hij toonde overtuigend aan dat de Meester van Rohan gebruik maakte van modellen uit de Belles Heures de Jean, Duc de Berry, geschilderd door de Gebroeders.

Een voorloper van de Meester van Rohan was de Meester van Giac, welke meester ook een gedeelte van de verluchtingen in het Getijdenboek van Rohan voor zijn rekening nam.