Zoals Charles Dickens (1812-1870) in Olivier Twist de armenhuizen aanviel, zo stelt hij in leven en lotgevallen van Nicolaas Nickleby (1838/39) een schandelijke instelling van het vroeg-Victoriaanse Engeland aan de kaak: de zogenaamde Yorkshire-scholen, martelplaatsen voor merendeels ongewenste kinderen. al werd Dickens' aanklacht, als zo vaak, afgezwakt door humoristische scenes, die lof en waardering bij zijn publiek moesten oogsten, het effect was wel dat de school die model had gestaan voor Dotheboys Hall, vrij snel werd gesloten.

Nicolaas Nickleby had een even groot succes als de een jaar eerder verschenen pickwick club: de voortreffelijke Londense milieubeschrijvingen met de talloze originele typen waren daar zeker debet aan; zo treffen we naast de aanvankelijk wat wereldvreemde Nicolaas zijn zuster Cathrien aan, hun goedige, maar wauwelende moeder - geïnspireerd op Dickens' eigen moeder! -, hun gewetenloze oom Ralph Nickleby, de wrede schoolmeester Squeers, diens slachtoffer Smike, de knappe Madeline Bray, de brave Cheeryble, en niet te vergeten de koetsiers en kruiers en al die andere figuren die in twee tellen onze sympathie en aandacht hebben gewonnen.