Grenzen van het theoretisch denken

Mr. Herman Dooyeweerd (1894-1977), van 1926 tot 1965 hoogleraar in onder meer de rechtsfilosofie aan de Vrije Universiteit te Amsterdam, ontwikkelde zich van een gereformeerd jurist tot een all round occumenisch-christclijk filosoof. Tussen de beide wereldoorlogen ontwierp hij een geheel nieuwe christelijke filosofie, die onder de naam wijsbegeerte der wetsidee bekendheid verwierf. Niet alleen kan men deze filosofie opvatten als fundament voor en voorbeeld van een christelijke wijsbegeerte, maar ook heeft zij betekenis voor wijsbegeerte en wetenschap in het algemeen.
De bekendste onderdelen van deze filosofie zijn de leer der aspecten of wetskringen, en de transcendentale kritiek van het theoretisch denken. Met deze laatste trachtte Dooyeweerd aan te tonen dat een theoretisch uitgangspunt voor wijsbegeerte en vakwetenschap binnen het theoretisch denken niet te vinden is, en dat derhalve iedere wetenschapsbeoefenaar - bewust of onbewust - van boven-theo- retische, religieus bepaalde vooronderstellingen uitgaat. Het uiteindelijke doel van deze transcendentale kritiek was dat zij zou leiden tot een wederkerig wetenschappelijk respect tussen filosofen van uiteenlopende wijsgerige richtingen.
Om zijn wijsbegeerte werd Dooyeweerd in 1964 door de voorzitter van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen de origineelste wijsgeer genoemd, die Nederland ooit had voortgebracht.