Douglas Hofstadter, de auteur van Gödel, Escher, Bach, heeft in dit erudiete boek drieëndertig essays gebundeld en met elkaar verweven door uitvoerige naschriften. Dank zij de naschriften waarin de schrijver verbanden, verwijzingen en impliciete ideeën duidelijk maakt, vormt Metamagische thema’s, ondanks de grote verscheidenheid aan onderwerpen, onmiskenbaar een eenheid.
Het belangrijkste thema is de vraag hoe mensen waarnemen en denken. Hofstadter verdiept zich in de flexibiliteit van het analogisch denken en waarnemen en in methoden voor het bouwen van machines die waarnemen, scheppen en voelen. Hij behandelt onderwerpen die variëren van zelfverwijzende zinnen in het Frans tot seksistische taal in het Chinees, van een bedachtzame veroordeling van de algemene ’onwiskundigheid’ tot een geestdriftige monoloog over de oneindige rijkdom van het alfabet. Hofstadter vraagt zich af hoe muzikale en visuele patronen emoties kunnen opwekken; hoe we in staat zijn het ware te onderscheiden van het onware, het relevante van het irrelevante en het zinvolle van het zinloze.
Een tweede thema is het steeds griezeliger gekoketteer van de mensheid met zelfvernietiging, en de onthutsende apathie van de meeste weldenkende mensen .egenover deze situatie. Hofstadter worstelt met deze verwarrende paradox van het menselijke bestaan: creativiteit op individueel niveau versus zelfvernietiging op groepsniveau. Steeds weer laat hij ons zien dat wiskunde, natuurkunde en biologie legio metaforen bevatten waarmee we de complexe en verwarrende wereld waarin we leven beter kunnen begrijpen, en daardoor onze koers beter kunnen bepalen.
Metamagische thema’s, dat het midden houdt tussen kunst en wetenschap, magie en logica, ernst en humor, is een serieuze poging tot een fraaie versmelting van rede en geest.