'Het is het beest in ons,' horen we vaak als we iets slechts hebben gedaan. Maar waarom zeggen we dat niet als we iets goeds hebben gedaan? In Apen en denkers gaat Frans de Waal in op deze vraag door de biologische grondslagen van een gewaardeerde eigenschap van de mens te onderzoeken: de moraal.
Volgens De Waal legt de wetenschap te veel nadruk op onze 'zelfzuchtige' genen. Dat versterkt de gewoonte de natuur er de schuld van te geven wanneer we iets slechts doen en goede dingen juist als 'menselijk' aan te merken. Doordat wetenschappers de oorsprong van de menselijke moraal niet in de evolutie zoeken maar in de cultuur van de mens, houden ze vol dat we ervoor kiezen moreel gedrag te vertonen en dat we dat niet van nature doen.
Op basis van frappant bewijs dat afkomstig is van zijn uitgebreide onderzoek naar gedrag van (mensapen) primaten, valt De Waal de 'vernistheorie' aan, die stelt dat moraal een dun laagje is over een verder kwaadaardige natuur. Hij laat zien dat er grote samenhang bestaat tussen het gedrag van mens en dier en put daartoe zowel uit darwinistische als recente wetenschappelijke inzichten.