Fabrizio del Dongo, een naïeve Italiaanse edelman, ontvlucht zijn ouderlijk huis om zich aan te sluiten bij Napoleon. Door zijn gebrek aan ervaring belandt hij tijdens de slag van Waterloo in allerlei gevaarlijke en komische situaties. Als hij wil terugkeren naar Lombardije blijkt hij daar te worden gezocht wegens landverraad. Zijn tante Gina en haar minnaar, de eerste minister van Parma, vangen hem op en stippelen een kerkelijke loopbaan voor hem uit.
De jonge Fabrizio voelt zich aangetrokken tot zjin tien jaar oudere tante. Haar moederlijke gevoelens voor hem veranderen in een obsessieve verliefdheid die zij met moeite verbergt en hoewel Fabrizio uiteindelijk verliefd wordt op een ander, blijft Gina alles doen om hem te beschermen en terug te winnen.
In De Kartuize van Parma vallen allerlei romangenres samen: avonturenroman, liefdesgeschiedenis, Bildungsroman en politieke satire. Een van de grote charmes van dit machiavellistische relaas van liefde en eerzucht, idealisme en hartstocht, huichelarij en onverholen amoralisme is de ironische, oneerbiedige verteltoon. Hierdoor bewerkstelligt Stendhal dat de lezer het verslag van het wel en wee van de personages steeds met een geamuseerde of meewarige glimlach volgt.