In dit tweede deel worden de meest bekende en invloedrijke geschriften van 'de vader der Ethische Theologie' voor de lezer van vandaag toegankelijk gemaakt. Het gaat hierbij vooral om de 'Beoordeeling van dr. J.H. Scholten over de leer der Hervormde Kerk' (1859), 'La crise religieuse en Hallande' (1860) en 'De godsdienstige bewegingen van dezen tijd in haren oorsprong geschetst' (1863). La Saussaye toont zich hier als een sterk betrokken en kritisch beoordelaar van de theologische ontwikkelingen van zijn eeuw, die protestants Nederland in toenemende mate verdeelden. Hoewel zijn aard eerder 'irenisch' dan 'polemisch' genoemd moet worden, bezitten deze discussies met zijn tijdgenoten (met name J.H. Scholten en A. Pierson) een grote argumentatieve kracht en gedrevenheid. De lezer beschikt met dit boek over een reeks teksten uit de Nederlandse theologiegeschiedenis - door een uitvoerig notenapparaat toegankelijk gemaakt -, die nog steeds actueel is en niet vergeten mogen worden.