In deze dissertatie wordt aan de hand van de activiteiten van het Nederlandsch Zendelinggenootschap in Oost-Java beschreven hoe in de loop van de negentiende eeuw het liberale beschavingsideaal en het orthodox-protestantse kersteningsoffensief uit elkaar groeiden. Tevens komen uitvoerig het ontstaan van de eerste Javaanse christelijke gemeenten en de zendingspraktijk aan bod. De kritische beoordeling van de werkzaamheden van het NZG in Oost-Java door de 'moderne' ex-zendeling S.E. Harthoorn in 1863 vormde de aanleiding tot het felste debat over de doelstellingen en de methoden van de zending in het negentiende-eeuwse Nederland. De verschillende opvattingen over de juiste verhouding van bekering en beschaving binnen het zendingswerk en met name over de inhoud van het begrip 'bekering' bleken niet meer met elkaar te verenigen. Het NZG, dat zich als een voluit nationaal-protestantse organisatie zag, werd gedwongen positie te kiezen in de nieuwe verzuilde maatschappij.