Het verdriet en de rede is Joseph Brodsky's zwanenzang; het verscheen vlak voor zijn dood in januari 1996. Het is de tweede grote essaybundel van de dichter, na Tussen iemand en niemand uit 1986. Naast de lezing die Brodsky uitsprek bij het ontvangen van de Nobelprijs in 1987, bevat deze bundel essays over ballingschap, over de aard van geschiedenis en over de kunst van het lezen. Andere essays zijn gewijd aan het beeld van de dichter als een onverbeterlijke don Juan, de poëzie van Robert Frost, Thomas Hardy en Rilke. Het verdriet en de rede bevat verder een hommage aan Marcus Aurelius, een brief aan Horatius, een herwaardering van de zaak van de Engelse dubbelspion Kim Philby, een in memoriam Stephen Spender, een open brief aan de Tsjechische president Vaclav Havel en een 'brutaal voorstel' voor de toekosmt van de poëzie.