''Jongens die in groepen rondhangen en de omgeving last bezorgen: het is in Nederland geen nieuw verschijnsel, maar tegenwoordig zijn het vaak Marokkaanse jongens die door dit gedrag van zich doen spreken. Toch is respect in Marokkaanse kring voor oud én jong een centrale waarde. Hoe komt het dan dat jongens buitenshuis zo over de schreef kunnen gaan?

Bovenstaande vormde de leidende vraag in de studie met de veelzeggende titel Respect van twee kanten. Overlastgevend gedrag van Marokkaanse jongens wordt daarin bestudeerd vanuit een sociaal-pedagogische invalshoek, met name door middel van (groeps)gesprekken met Marokkaanse jongeren en deskundigen. Op hun percepties en verklaringen ligt het accent.

De belangrijkste bevinding is dat lastige jongens geleerd hebben dat respect een recht is van de sterkste. De twee kanten van respect, namelijk respect geven en respect ontvangen, zijn in hun perceptie niet in evenwicht. In het gezin, in de buurt, op school en in de relaties met de ¿Nederlandse¿ omgeving ervaren zij eerder disciplinering en wantrouwen; zij moeten respect geven, maar krijgen het niet. De straat en de groep bieden de mogelijkheid om, althans tijdelijk, de rollen om te draaien en het zelfrespect desnoods kwaadschiks op te vijzelen.
De aanbevelingen voor preventie vloeien uit deze visie voort. Ze concentreren zich op het herstel of het vinden van een nieuwe balans. Het accent ligt op dialoog en samenwerking, naast handhaving van de orde. 'Respect van twee kanten' vormt een belangrijke voorwaarde om overlastgevend gedrag te voorkomen.

Trees Pels was tot november 2002 verbonden aan het Instituut voor Sociologisch-Economisch Onderzoek van de Erasmus Universiteit Rotterdam en is sindsdien werkzaam bij het Verwey-Jonker Instituut te Utrecht als senior onderzoeker en coördinator van de Onderzoeksgroep Multiculturaliteit.

Uit de inhoud

1 Inleiding
1.1 Inleiding
1.2 Leeswijzer

2 Het onderzoek
2.1 Inleiding
2.2 Probleemstelling
2.3 Doelstelling van het onderzoek
2.4 Opzet van het onderzoek

3 Literatuur: socialisatie en overlastgevend gedrag
3.1 Inleiding
3.2 Socialisatie en de rol van de peergroup
3.3 De peergroup en grensoverschrijdend gedrag
3.4 Overlastgevend gedrag: omschrijving en verklaring
3.5 Overlastgevend gedrag: sociaal-culturele context
3.6 Minder ruimte voor jongeren
3.7 Agressieve wisselwerking

4 Literatuur: socialisatie en last van Marokkaanse jongeren
4.1 Inleiding
4.2 Socialisatie in Marokko
4.3 Gezinssocialisatie in Nederland
4.4 Socialisatie in de peergroup
4.5 Lastige jongens: de rol van het gezin
4.6 Lastige jongens: de rol van de peergroup
4.7 Maatschappelijke omstandigheden
4.8 Bedreigd zelfrespect

5 Waardenvariatie in relatie tot opvoeding
5.1 Inleiding
5.2 Waardenvariatie en opvoeding
5.3 Het onderzoek: populatie en methoden
5.4 Variaties in waarden bij de jongeren
5.5 Relatie tussen waardencomplexiteit en opvoeding

6 Overlast: visies van Marokkaanse jongeren en deskundigen
6.1 Inleiding
6.2 Het onderzoek: gesprekspartners en methoden
6.3 Over last van Marokkaanse jongeren
6.3.1 Overlast geven
6.3.2 Overlast ervaren
6.3.3 De rol van de groep
6.3.4 Strijd om een plek
6.3.5 Dader en doelwit
6.4 Overlastgevend gedrag: achtergronden
6.4.1 Wij en de samenleving
6.4.2 Sociale controle
6.4.3 Binding in de buurt
6.4.4 Gezin: rol van de vader
6.4.5 Verstarring in de opvoeding
6.4.6 Gezagsvacuüm
6.5 Zelfcontrole en respect
6.5.1 Zelfcontrole: de opvoeding
6.5.2 Belang van vriendenkeuze
6.5.3 Respect: het recht van de sterkste
6.6 Aanpak: respect van twee kanten

7 Conclusies: respect van twee kanten
7.1 Inleiding
7.2 De kernpunten
7.3 Preventie
7.4 Nader onderzoek''