Wilfried Depuydt

SYMBOLIEK VAN DE GRIEKSE MYTHOLOGIE

Hesiodos' boodschap aan onze tijd

De Griekse mythologie is een rijke en bonte verzameling sagen en legenden, bestaande uit een kosmogenie (leer van het ontstaan van het heelal),

een beschrijving van de natuurverschijnselen en een behandeling van de prehistorie en Griekse voorgeschiedenis.

De mythologische gestalten, hun functies en symboliek dreigden mettertijd echter aan kracht en betekenis in te boeten. Het Griekse godendom zou spoedig niet meer naar echte waarde te schatten zijn en niet meer die rijkdom en dimensie hebben die het van origine had. De Griekse dichter/schrijver Hesiodos onderkende dit gevaar. Hij kon de bronnen opsporen waardoor de theogonie (het ontstaan der goden) van de Aeoliërs in Boeotië ongeschonden en gedetailleerd kon worden opgetekend en doorgegeven. Zijn Theogonia is een indrukwekkend werk, dat van groot belang is voor onze kennis van de Homerische religie. De geschiedenis van de kosmos, onze wereld en van de mens zijn hierin in de vorm van een Griekse mythologie weergegeven. Het is een opeenvolging van gewelddadige machtswisselingen over de wereld, een kosmisch krachtenspel van intrigerende goden en de titanen.

De Theogonia verbergt een boodschap ten aanzien van de geschiedenis van de mens in relatie tot de goden; de wereld en de kosmos. Het is tegelijk een kosmogenie, antropogenie (leer van het ontstaan van de mens en van de ontwikkeling der mensenrassen), meteorologie en psychologie.

De twee tegenspelers zijn Zeus en Hermes-Dionysos — het concrete denken tegenover het abstracte denken. De goden werken de evolutie, de geestelijke ontwikkeling van de mens tegen. Zij wensen offers, eredienst en wierook en manipuleren de mensheid. De titanen willen ons tot een hogere beschaving van universele liefde inspireren en de mens naar vrijheid voeren.

Het bolwerk van de Zeuskracht is de kerk van Rome; onder die kerk wordt de Zoon Dionysos-Christos gekruisigd en daarmee zijn fijnzinnige zieleleven en de denkkracht die de mens tot vrijheid moet voeren. Het enige antwoord op de vraag naar de vrije wil luidt: het abstracte denken. Hermes, in wiens staf we het symbool der eeuwige liefde vinden — vat het titanenwerk aan. Uiteindelijk zal de Zoon — de logos — zegevieren en de mens vrijmaken. De mens kan zijn lot in eigen handen nemen als hij de eredienst en offering afschaft, de Zoon van het Kruis haalt en als hoogste intellect eerbiedigt en eert.

Hesiodos heeft voor onze tijd een boeiende en behartenswaardige boodschap. Hij geeft inzicht in de geschiedenis van de mens, zijn conflicten en strijd, en wijst de weg naar de toekomst.

Illustratie omslag: Apollo en Hercules in gevecht om het bezit van de driepoot van Pythia, priesteres van het orakel van Delphi