In 1548 verlaat een rijke boer uit de Languedoc zijn vrouw, kind en bezittingen. Jarenlang wordt er niets van hem vernomen. Pas na acht jaar komt Martin Guerre naar Artigat terug. De verloren zoon wordt met blijdschap ontvangen, trekt bij zijn vrouw in en neemt zijn oude bestaan weer op. In het dorp groeit echter twijfel aan de identiteit van de nieuwe Martin Guerre: is hij dezelfde man die jaren geleden met de noorderzon vertrok? Een conflict met zijn oom, Pierre Guerre, leidt tot een rechtszaak, eerst in de naburige plaats Rieux en later - in hoger beroep - voor het prestigieuze parlement van Toulouse. Bijna weet de boer het hof te overtuigen dat hij de enige is die aanspraak op de naam Martin Guerre kan maken, totdat een man met een houten been de rechtszaal binnenstrompelt.. . De echte Martin Guerre is teruggekeerd.
Een simpel verhaal dat een legende werd. De lotgevallen van Martin Guerre inspireerden en fascineerden vele schrijvers en dichters, zoals Michel de Montaigne en in ons land de volksdichter Jacob Cats. In De terugkeer van Martin Guerre reconstrueert de Amerikaanse historicus Natalie Zemon Davis het bekende verhaal. Zij heeft de ware toedracht en de achtergronden5 van het ’Trou-geval sonder exempel’ - om de woorden van Cats te gebruiken - in de archieven opgespoord en laat op boeiende wijze zien . .dat deze avonturen van drie jonge dorpelingen niet zo heel ver afstonden van de meer alledaagse belevenissen van hun buren’. Zo werpt zij een nieuw en intrigerend licht op het dagelijks leven van de boerenstand in de 16de eeuw, op hun verwachtingen en aspiraties. .