شاید بتوان گفت که در تاریخ روابط خارجی افغانستان، کشور عثمانی گذشته (ترکیۀ فعلی) تنها کشوری بوده که از بدو تاسیس و بنیان‌گذاری افغانستان معاصر توسط احمدشاه ابدالی در 1747 م. روابط ویژه و استثنائی با افغانستان داشته است.

هرچند دلایل دو طرف افغان و ترک برای برقراری و استمرار روابط دوستانه متفاوت بوده است؛ در مجموع به نظر می‌رسد که بیشترین سود را در این وسط، افغانستان برده است. اگر در گذشته‌های دور و در عصر احمدشاهی، به منظور کسب مشروعیت دینی در افکار عمومی و نیز تسهیل در امر زیارات و مراسم حج که از سوی عثمانی‌ها سرپرستی می‌شد، این ارتباط مهم بود، در افغانستانِ جدید به دلایل دیگر از جمله الگوپذیری از آن کشور در نوع حکومت‌داری و توسعه، این رابطه حایز اهمیت گردیده‌است و به‌خصوص تولد ترکیۀ جدید به رهبری مصطفی کمال که هم‌زمان با زمامداری شاه امان‌الله‌خان در کابل، زمام ترکیه را در کف داشت، بیش از پیش بر اهمیت ارتباط با آن کشور در نزد افغان‌ها افزود و فی‌الواقع ترکیه به عنوان الگوی تمام عیار مدرنیتۀ اسلامی برای شاه امان‌الله در آمد.

امروزه نیز جایگاه ترکیه در روابط خارجی افغانستان عالی و ویژه است و به‌خصوص حضور فعالِ آن کشور در صحنۀ روابط بین‌الملل و دیپلماسی خاصی که زیر تاثیر نئوعثمانیسم در طی دو دهۀ گذشته از سوی ترکیه در پیش گرفته شد، باعث گردیده تا بررسی سیاست خارجی و موضوع روابط با آن کشور به عنوان موضوع مهم مطالعات دانشگاهی در بیاید و خوشبختانه جناب احمدذکی وثیق از محصلان فعال ما در دورۀ ماستری که اکنون نامزد دورۀ دکترای روابط بین‌الملل در یکی از پوهنتون‌های کشور ترکیه است، به این مهم پرداخته و موضوع مذکور را به صورت دقیق و علمی و با استفاده از منابع مهم ترکی که دسترسی بدان‌ها برای دیگر پژوهشگران چندان آسان نیست، مورد تحقیق و بررسی قرار داده است.

این جانب ضمن قدردانی از عطف توجه و نیز تلاش علمی این پژوهشگر جوان (وثیق) به این امر مهم و نیز آرزوی توفیقات مزید برای ایشان در این عرصه، امیدوارم که اثر ایشان به بخش مهمی از پرسش‌هائی پاسخ بگوید که معمولاً در نزد محصلان رشته‌های روابط ‌بین‌الملل و علوم سیاسی و نیز دیپلمات‌های جوان ما وجود دارد.

من نوشتۀ جناب وثیق را که در اصل مونوگراف دورۀ ماستری ایشان بوده است، دیدم و مرور نمودم. خوشبختانه آن‌را اثری یافتم که ضمن روانی نثر از حیث محتوا نیز می‌تواند تا حدی عطش دانائی محصلان و دانشجویان علوم سیاسی را برطرف سازد.

با آرزوی توفیقات بیشتر

دکتور فاروق انصاری- کابل- آکادمی علوم افغانستان

1396,5,8